Ruud en 2Switch zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ruud stond namelijk aan de basis van 2Switch. Helaas moet 2Switch afscheid nemen van Ruud: hij gaat namelijk met pensioen. Tijd voor een interview dus. En dan ontkom je er niet aan om ook de geschiedenis van 2Switch daarin mee te nemen. Een lang interview dus met Ruud, over de geschiedenis van 2Switch en zijn rol daarin.
Afhankelijk van de natuur
Als tiener was Ruud al overtuigd van onze afhankelijkheid van de natuur. Hij wist toen nog niet goed wat hij daar mee aan moest maar hij voelde wel de druk op zijn schouders. Studeren wilde hij eigenlijk niet maar uiteindelijk is hij naar de Bosbouw & Cultuurtechnische School gegaan, de voorloper van wat nu Larenstein is. Daar volgde hij de opleiding Natuur- en milieubeheer. Na zijn opleiding heeft hij een tijd in het bos gewerkt en wat rondgezworven.
Tweedehands spullen en hippies
In 1979 begon hij als vrijwilliger in een rommelwinkel. Een kringloopwinkel bestond toen nog niet. Ze verkochten tweedehands spullen. Het was een beetje een hippie gemeenschap, er was zelfs een Guru en een biologische winkel. In 1980 kwam recycling in opkomst. De eerste stroom was glas. Op eigen initiatief ging Ruud naar een afvalverwerker om te kijken hoe dit ging.
In de krant las Ruud vlak daarna een advertentie. Een aantal mensen wilde een kringloopwinkel starten in Dieren. Ruud woonde op dat moment in een kraakpand en zocht zijn inrichting uit op de kraak, wars van de consumptiemaatschappij. Dus die advertentie kwam voor hem op het juiste moment. In december 1980 sloot Ruud zich aan bij Stichting Link.
De eerste kringloopwinkel van Nederland
Op 7 maart 1981 openden zij de allereerste kringloopwinkel van Nederland: Het Pakhuis, aan de Spoorstraat in Dieren. Er waren wel tweedehandswinkels maar een kringloopwinkel was nog een nieuwe term. Ze kregen veel publiciteit, op tv, in kranten en tijdschriften. Naar aanleiding van die publiciteit werden elders ook kringloopwinkels geopend. Ze kwamen allemaal naar Dieren voor een rondleiding.
Bij Het Pakhuis waren ook werkplaatsen voor hout en elektra. Ook werd er voorlichting gegeven op scholen in de gemeente Rheden. Tweedehands spullen werden bij de mensen thuis opgehaald. Niet alleen in Dieren maar ook in Rheden, Doesburg, Brummen en Rozendaal. Ook werden spullen naar het Pakhuis gebracht. Vanaf dag 1 liep het al goed, mensen stonden ‘s ochtends voor de deur al te wachten tot de winkel open ging.
Schillenwijken
In 1982 begonnen ze met “schillenwijken”. Met een bakfiets gingen ze de wijken door om schillen op te halen. De opgehaalde schillen brachten ze vervolgens naar een boer voor de koeien. “De koeien vonden die schillen heerlijk! Ze stonden al te loeien als we aankwamen” vertelt Ruud. Ze kregen daar 10 cent per kilo voor. Dat hebben ze 3 jaar gedaan en zijn gestopt toen de gemeente startte met de inzameling van het GFT.
De winkel werd verder uitgebreid met een naastgelegen oude supermarkt. Daar kwamen de eerste grote containers voor hout en metaal om dat afval te scheiden. Ook werd chemisch afval ingezameld. De prijzen in de winkel gingen omhoog om antiekhandelaren die alle goede spullen meteen opkochten de wind uit de zeilen te nemen.
De lobby voor btw-vrije omzet
Een wens van Ruud was om kringloopwinkels vrij te houden van btw. Hier hebben ze flink voor gelobbyd. Tot aan de Tweede Kamer aan toe. Helaas zonder resultaat. Bij de BKN staat de btw-vrije omzet nog steeds op de agenda.
Waar Ruud wel spijt van heeft is dat hij niet geprobeerd heeft om “kringloopwinkel” als merk te deponeren. Dan was het voor de overheid bijvoorbeeld makkelijker geweest om een aparte btw regeling te maken specifiek voor kringloopwinkels.
Ruud vertelt: “In het begin had je tweedehands winkels en kringloopwinkels. Nu noemt elke tweedehandswinkel zich kringloopwinkel. omdat ze merkten dat het milieu-imago ook voor hen klanten trekt.”
Professionalisering
Ruud werd in 1985 coördinator van de winkel, als laatste overgebleven van de 5 starters. Hij werkte met de anderen toe naar professionalisering, waardoor alle 7 overgebleven medewerkers in 1990 in loondienst konden komen. Ruud werd vanaf dan bedrijfsleider.
Omdat het werk té arbeidsintensief is, bleek het al gauw niet mogelijk om alléén met betaalde krachten te werken. En dus werden zoetjesaan weer vrijwilligers en stagiaires binnengehaald. In de jaren die volgden werden er winkels geopend in Doesburg en Eerbeek. Ook werd hard gewerkt om een rol te spelen bij de afvalinzameling en recycling en een goede band op te bouwen met gemeenten.
Het ontstaan van 2Switch
In 1997 verbrak ARA, de verzelfstandigde reinigingsdienst van de gemeente Arnhem en Rheden, de samenwerking met de kringloopwinkel in Arnhem. Daarop ging Ruud met ARA in gesprek over een samenwerking. Samen met Ara werd een plan gemaakt voor de mogelijke samenwerking. Ruud verzon de naam Switch. Bij de KvK bleek dat www.switch.nl al bestond dus toen werd het 2Switch. En zo is 2Switch ontstaan.
Ruud zag zichzelf niet als directeur van een bv. Hij kende Jip Peper, die directeur was bij De Omloop in Lochem en de kringloop zag als een ontwikkelbedrijf en wel graag in Arnhem wilde werken. En zo werd Jip Peper de eerste directeur van 2Switch. Stichting Link werd ontmanteld en iedereen ging in dienst bij 2Switch BV. Ruud koos voor een staffunctie en werd hoofd van het bedrijfsbureau. Daaronder viel de PR, de boekhouding en het KCC (zoals het nu heet).
Verschuiving van milieu naar mens
Al snel werd daarna de vestiging in Elst geopend. En in 2005 werd Kringloopwinkel Westervoort overgenomen. Vanaf dan groeide 2Switch snel.
De werkloosheid was hoog en er waren veel gesubsidieerde banen. Daarbij was ook veel subsidie beschikbaar voor begeleiding. En dus kwamen er werkplaatsen voor allerlei doelgroepen: een textielwerkplaats, een houtwerkplaats, een werkplaats voor vrouwen die onze taal niet beheersten en zelfs een bootproject. Zij kwamen vanuit de sociale dienst. Daarvoor waren ook nog een stuk of 7 of 8 trajectmanagers in dienst. Er waren banden met ROC RijnIJssel, er werden intern opleidingen gegeven voor niveau 1 en 2. De lessen werden gegeven door het ROC bij 2Switch. Het was een mooie samenwerking. Helaas moesten door de komst van de Participatiewet veel van deze projecten weer sluiten. Gevolg was een flinke reorganisatie bij 2Switch, waarbij voor het eerst ook medewerkers ontslag kregen.
Deze verschuiving van milieu naar mens paste Ruud wat minder. Zijn hart ligt bij het milieuaspect. Soms voelde hij zich wat afdrijven van zijn oorspronkelijke drijfveer. En nog steeds vindt hij dat 2Switch wel wat laat liggen op dat gebied. Bijvoorbeeld op het gebied van circulaire ambachtscentra.
Mindere periode
Daarna volgde een mindere periode. De directeur nam afscheid en er kwam een nieuwe directeur. Dat was geen goede match en dat zorgde voor onrust en onzekerheid bij heel veel medewerkers, waaronder ook Ruud.
Met de komst van Onno in ’t Veld als derde directeur is er gelukkig weer een positieve drive bij 2Switch. Er wordt hard gewerkt aan de kwaliteit van de organisatie, waardoor we nu al in het bezit zijn van het Kringloop Keurmerk en het PSO certificaat. Om meerdere redenen heeft Ruud zich ingezet om van de BV’s weer één stichting te maken. De stichtingsvorm past beter bij de maatschappelijke functies die 2Switch uitdraagt.
Leukste periode
De leukste tijd uit zijn carrière vindt Ruud de jaren ’90. Je eigen baan mogen creëren en een bedrijf ontwikkelen: winkels oprichten en uitbreiden, het oprichten van 2Switch. Het was een periode met heel veel afwisseling. Er was toen geen staf dus als bedrijfsleider deed je alles. Van de boekhouding tot personeelsbeleid tot adverteren. Echt een kleine ondernemer dus. Ruud vertelt: “Ik ben blij dat ik deel mocht uitmaken van die groep enthousiaste jongelui die aan de basis stond van de eerste kringloopwinkel. En dat die ene winkel nu een complete branche is geworden met professionele winkels.” Trots is hij ook op de plaats die de kringloopwinkel nu in de infrastructuur van de afvalverwijdering inneemt. Precies zoals de intentie was. Ook vindt hij het geweldig dat er nu zóveel mensen met heel verschillende achtergronden bij 2Switch een zinvolle werkplek vinden en met elkaar samenwerken.
Pensioen
Vandaag gaat Ruud met pensioen. Het vliegt hem soms wel een beetje aan. Hoe gaat het er dan uit zien? Tegelijkertijd heeft Ruud een hele brede belangstelling dus er komt vast iets op zijn pad. Ook kan hij aan de slag met de winkel van zijn vriendin. Dus toch terug naar het ondernemerschap?!
Met collega Marcelle is hij de afgelopen week alle afdelingen langs gegaan om afscheid te nemen en haar te introduceren. Dat vond hij erg leuk om te doen en was verrast door alle leuke reacties en cadeaus. Ook kreeg hij, net als in de beginjaren, de gelegenheid om het verhaal van de kringloopwinkel weer uit te dragen in de media. Hij mocht afgelopen maandag zijn verhaal zelfs doen in de studio van het Radio 1 Journaal in Hilversum. Aanstaande zaterdag volgt nog een artikel in de Telegraaf. Al met al maakt dat voor hem het cirkeltje van 40 jaar Kringloopwinkel weer helemaal rond.
Dit interview is onderdeel van de serie “De mensen van 2Switch”. Het vorige deel vind je hier.